Ostatnie metry wędrówki szlakiem Camino Portugues i Rua de Franco wprowadzają prosto na monumentalny plac – Plaza del Obradoiro, nazywany po galicyjsku Praza do Obradoiro. Dla wielu to miejsce i zdjęcie na tle wielkiej barokowej fasady, która jak kurtyna przesłania dwunastowieczny budynek katedry, jest celem wielodniowej wędrówki, no i oczywiście jeszcze „compostela”, wielki złocisty ołtarz w katedrze, a jeżeli ma się trochę szczęścia to na zakończenie spektakl Botafumeiro po mszy w katedrze.
 |
| Santiago de Compostela, katedra - fasada Obradoiro |
 |
| katedra św. Jakuba - ołtarz główny |
 |
| Katedra św. Jakuba - Botafumeiro |
Jest też grupa wędrowców – pielgrzymów, dla których głównym celem jest inne miejsce. To krypta wewnątrz katedry pod ołtarzem głównym, która w 44 roku naszej ery stała się miejscem doczesnego spoczynku Jakuba Starszego Apostoła i w której obecnie znajdują się jego relikwie umieszczone w srebrnym relikwiarzu ustawionym na kamiennym ołtarzu.
 |
| Zejście do krypty św. Jakuba |
 |
| Krypta św. Jakuba - relikwiarz |
Czasami przed kryptą ustawia się kolejka oczekujących ludzi, ale niewielu z nich klęka na stopniach przed komorą grobową, by podziękować własnymi słowy Wielkiemu Opiekunowi Pielgrzymów:
 |
| krypta św. Jakuba |
9 listopada 1982 roku przed relikwiami świętego Jakuba klęczał i modlił się Jan Paweł II, by potem w katedrze do zebranych dygnitarzy wygłosić homilię, nazwaną potem „Aktem Europejskim”, co upamiętnia tablica z fragmentem jej tekstu, umieszczona w korytarzu krypty :
Jan Paweł II
Ja Biskup Rzymu i pasterz Kościoła Powszechnego, kieruję do Ciebie stara Europo wołanie pełne miłości, bądź sobą, odnajdź się na nowo.
9 listopad 1982.
 |
| Krypta św. Jakuba - tablica upamiętniająca "Akt Europejski" |
Krypta świętego Jakuba
Z podziemnego korytarza, do którego z ambitu (korytarza wokół prezbiterium) schodzi się wąskimi kamiennymi schodami, widoczne są zamknięte kratami trzy niewielkie pomieszczenia. Dwa skrajne to wąskie korytarze, które stanowiły obejście wokół środkowego stanowiącego komorę grobową będącą pozostałością dawnego rzymskiego grobowca – mauzoleum, w którym złożono ciało świętego Jakuba, a po dokonanych w XIX wieku pracach konserwatorskich i badaniach, oraz remoncie i przebudowie podziemi katedry, pozostałe w kamiennym sarkofagu kości, uwierzytelnione w 1884 roku bullą papieża Leona XIII, jako relikwie świętego Jakuba Starszego Apostoła, umieszczone zostały w ozdobnym relikwiarzu wykonanym w 1886 roku. W bocznych wnękach w murowanych sarkofagach pochowane są doczesne szczątki Teodora i Atanazego, którzy przywieźli jego ciało z Joppy w Palestynie (dzisiejsza Jafa) i tutaj pochowali.
 |
| Krypta św. Jakuba - korytarz południowy |
 |
| krypta św. Jakuba - komora grobowa |
 |
| Krypta św. Jakuba - korytarz północny |
Nad kryptą znajduje się wielki barokowy ołtarz, a miejsce, gdzie pod nim są relikwie świętego Jakuba wskazuje „Estrella” – świecąca gwiazda umieszczona we wnęce trasaltaru (tylnej części ołtarza), widoczna z obejścia przez szyby między kolumnami otaczającymi antealtar (przestrzeń za ołtarzem), będącą kaplicą – Capilla de la Magdalena. Z tej kaplicy, zamkniętej dla pielgrzymów i zwiedzających, schodzą w dół schody do korytarza wokół komory grobowej.
 |
| Katedra św. Jakuba - antealtar, wnęka nad kryptą z "Estrellą" |
Dawny budynek grobowy miał dwie kondygnacje. Dolna kondygnacja z sarkofagami była pod ziemią i nie miała drzwi zewnętrznych, a dostęp do niej był możliwy tylko wewnętrznymi schodami z wyższej nadziemnej kondygnacji, którą stanowiła cella z posągami bóstw pogańskich i kamiennym ołtarzem ofiarnym. Nad drzwiami mauzoleum napis na „ titulus ” głosił, że jest on poświęcony męskim bogom i został wzniesiony przez ważną kobietę Atię.
Przebudowa i dokończenie budowy grobowca trwało kilka miesięcy i ciało Jakuba pochowane zostało dopiero 30 grudnia w jego zachodniej części w marmurowym sarkofagu. Tam też została pochowana Atia Moeta, czyli legendarna królowa Luparia, oraz członkowie jej rodziny.
Kilka lat później, kiedy zmarli uczniowie święci Atanazy i Teodor, zostali oni pochowani po prawej i lewej stronie swojego mistrza w ceglano-kamiennych sarkofagach, które zachowały się do dziś w bocznych wnękach głównego pomieszczenia krypty, a sarkofag z ciałem świętego Jakuba przesunięto do oddzielonej wschodniej części. W górnej kondygnacji powstała kaplica z ołtarzem przerobionym z kamiennego pogańskiego stołu ofiarnego i tak to, co miało być prywatnym rodzinnym mauzoleum, stało się świątynią pierwszej wspólnoty chrześcijańskiej.
 |
| Zaragoza, zachowane rzymskie mauzoleum |
W drugiej połowie II wieku, kiedy w Imperium Romanum rozpoczął się okres prześladowań chrześcijan, pod narastającym zagrożeniem, oraz atmosferą jemu towarzyszącą, wspólnota chrześcijańska postanowiła ukryć i ochronić grób patrona tutejszego kościoła. Rozebrano schody prowadzące do dolnej kondygnacji. Sarkofag świętego Jakuba przesunięto do wschodniej części pomieszczenia, z którego usunięto sarkofagi rodziny Atia Moeta, a groby świętych Atanazego i Teodora, zasypano i pokryto polichromowaną mozaiką z symbolem zmartwychwstania.
Mauzoleum zostało obudowane zewnętrznym murem tworzącym korytarz o szerokości około 1 metra i nakryte kolebkowym kamiennym sklepieniem. Dobudowano jeszcze dwa tunele doprowadzające do korytarza i całość budowli przysypano ziemią, którą szybko porosła obfita roślinność. Dla utrzymania kultu w ścianie pozostawiono niewielkie otwory w ścianie komory grobowej, aby przez nie dotykać kawałkami płótna sarkofag z ciałem świętego Jakuba i jako relikwie III kategorii, zabierać do domowych kaplic, rozdawać, a nawet sprzedawać.
Badanie archeologiczne prowadzone w XIX i XX wieku w katedrze i przyległych placach, wykazały, że pod koniec II wieku w sąsiedztwie pojawiły się pierwsze grobowce, a od III wieku pogrzeby chrześcijańskie miały tutaj częste miejsce, co wskazywałoby na istnienie dużej gminy chrześcijańskiej. W połowie pierwszego tysiąclecia w Galicji, północnej Portugalii, francuskiej Bretanii i Anglii zaczynają powstawać pierwsze kościoły pod wezwaniem świętego Jakuba postulujące posiadanie jego relikwii. Prawdopodobnie w tym czasie wejście do grobowca było dostępne i stamtąd mogły pochodzić relikwie.
Upadek gospodarczy, głód i choroby pod koniec VI wieku sprawiły, ze okoliczne tereny zaczęły się wyludniać. Na początku VII wieku, jak podają wyniki badań archeologicznych, dokonano ostatnich pochówków i miejsce cmentarza zarosła gęsta roślinność, a co za tym idzie nastąpiło „zapomnienie”, aż do momentu jego odkrycia przez pustelnika, albo też pasterza, o imieniu Pelyo w pierwszej połowie IX wieku. Panujący wówczas król Asturii Alfons II, dobudowuje do odkopanego grobowca – kaplicy jednonawowy kościół.
Kilkadziesiąt lat później za panowania króla Alfonsa III kościół rozbudowano w trójnawową bazylikę, której zamknięcie od strony wschodniej tworzył budynek dawnego rzymskiego mauzoleum, którego górna kondygnacja stała się, po wyburzeniu ściany zachodniej absydą z ołtarzem. Pod koniec XI wieku rozpoczęto budowę dzisiejszej wielkiej bazyliki, która wraz z przeniesieniem siedziby biskupa z Iria Flavia do Santiago de Compostela stała się kościołem katedralnym i cały dotychczasowy kościół oraz budynek grobowca znalazły się w jej wnętrzu, nie przerywając w ten sposób sprawowania kultu i nabożeństw dla coraz licznej przybywających pielgrzymów. Po postawieniu murów kaplic, ambitu i prezbiterium (capilla Mayor) dawną bazylikę zburzono wraz z górną kondygnacją grobowca świętego Jakuba.
Znajdujący się w niej niewielki ołtarz pochodzący z I wieku został zabrany przez mnichów z klasztoru Antealtares, gdzie jest przechowywany do dzisiaj.
 |
| Santiago de Compostela, monasterio Antealtares - ołtarz z rzymskiego mauzoleum. |
W jego miejscu ustawiono nowy kamienny ołtarz, nad którym zbudowano wielkie cyborium. Zamurowane zostały boczne wejścia do podziemnego korytarza wokół komory grobowej, by uniemożliwić stale powtarzające się próby kradzieży relikwii, a nad ołtarzem i dokładnie nad znajdującym się w podziemiu sarkofagiem z relikwiami, ustawiona została figura świętego Jakuba, której dotykanie lub obejmowanie stało się szybko stałym elementem rytuału pielgrzymiego.
 |
| Santiago de Compostela wnętrze katedry w XIII wieku |
Klika wieków później tereny Galicji stały się celem częstych najazdów angielskich korsarzy i kiedy w 1589 roku Santiago de Compostela i katedra stały się celem ataku Francisa Drake’a, na polecenie arcybiskupa Juana de Sanclemente relikwie zostały wyjęte spod ołtarza i ukryte pod posadzką jednej z kaplic absydy. Z czasem miejsce to zostało zapomniane i dopiero w 1879 roku podczas prac wykopaliskowych i badań archeologicznych natrafiono na sarkofag z kośćmi, które w wyniku przeprowadzonych prac porównawczych z pobranymi w XII wieku relikwiami dla katedry w Pistoi, pozwoliły papieżowi Leonowi XIII wydać uwierzytelniającą bullę Deus Opmnipotens. Podczas prowadzonych w tym czasie badań archeologicznych w krypcie odkryto kilka rzymskich inskrypcji wyrytych na kamieniach, które pozwoliły z dużym prawdopodobieństwem odczytać imion uczniów świętego Jakuba, jakie podane zostały w średniowiecznych manuskryptach: „Liście papieża Leona” i w „Codex Calixtinus”.
 |
| Santiago de Compostela, plan prac archeologicznych w katedrze |
.jpg) |
| Prace wykopaliskowe w katedrze św. Jakuba prowadzone pod koniec XIX wieku. |
 |
| Krypta św. Jakuba odkryta podczas prac wykopaliskowych pod koniec XIX w. |
Odbudowana i udostępniona została dolna, podziemna kondygnacja dawnego rzymskiego mauzoleum, która wraz z otaczającym je korytarzem stanowi kryptę usytuowaną pod głównym ołtarzem. Z obejścia wokół ołtarza zbudowano schody prowadzące w dół do zachodniej części podziemnego korytarza, umożliwiając pielgrzymom i nawiedzającym to miejsce modlitwę i kontakt wzrokowy ze znajdującym się w komorze grobowej relikwiarzem zawierającym relikwie świętego Jakuba. Do pozostałej części korytarza, oddzielonej kratami i niedostępnego dla odwiedzających katedrę, wykonane zostały schody z dostępnej tylko dla celebransów z kaplicy (capilla de la Magdalena) znajdującej się za ołtarzem (antealtar), oddzielonej kolumnadą z kratami od korytarza absydy.
 |
| Katedra św. Jakuba, capilla de la Magdalena - zejście do korytarza krypty |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz