środa, 18 stycznia 2023

37. Zapomniane źródło


Ostatnie kilka kilometrów wędrówki szlakiem Camino Portugues prowadzi ulicami wielkiego miasta, jakim jest Santiago de Compostela. Ulice, początkowo szerokie we współczesnych obrzeżnych dzielnicach miasta zmieniają się stopniowo w coraz ciaśniejsze, by na kilkaset metrów przed celem pielgrzymki, po przekroczeniu nieistniejącej już bramy Porta Faxeira, jednej z siedmiu w średniowiecznych murach obronnych, wprowadzić na ulicę o nazwie Rua de Franco.

Santiago de Compostela, Porta Faixera

Santiago de Compostela XII wiek. 5 - Porta Faxeira, 17 - Rua de Franco

Santiago de Compostel, początek Rua de Franco

Od wieków przez tą bramę i tą ulicą pielgrzymi, wędrowcy, kupcy z towarami z portu w Pontecesures, a także królowie portugalscy wędrowali w kierunku katedry, gdzie skupiało się całe życie średniowiecznego miasta. 100 metrów przed katedrą zatrzymywali się na modlitwę przy niewielkiej kaplicy poświęconej świętemu Jakubowi, obok której znajdowało się źródło, nazywane Fuente de la Reina Lupa lub też Fonte do Franco, o którym opowiadano, że jego woda ma cudowne właściwości lecznicze, pomocne głównie przy chorobach oczu.

Santiago de Compostela, Rua de Franco - fuente de la Reian Lupa i capila Santiago

Santiago de Compostela, Fuente de la Reina Lupa (Fonte do Franco)

Santiago de Compostela, kaplica świętego Jakuba

Tradycja Przekazuje, że w 44 roku naszej ery, kiedy nie było jeszcze miasta świętego Jakuba Santiago de Compostela, które powstaje dopiero osiem wieków później, tą rzymską drogą Via XX wędrowali Teodor i Atanazy z ciałem świętego Jakuba i orszakiem ochrzczonej niedawno królowej Luparii, by znaleźć odpowiednie miejsce do pochówku. Drogę tą i kolejne cudowne zdarzenia opisane zostały w legendzie „Translatio Jacobeo”:

„Chciała też [królowa Luparia] dać swój pałac na mauzoleum dla apostoła, ale uczniowie oczekiwali na znak od Boga do ostatecznego zadecydowania o miejscu grobu, więc odrzucił ofertę królową i zabrali ciało swojego mistrza ze szczytu Pico Sacro. Położyli go na wozie ciągniętym przez byki, które kiedyś były dzikie i ruszyli w drogę. Woły same wiozły ciało, a uczniowie szli z tyłu, Po jakimś czasie droga doprowadziła ich pod niewielkie wzgórze, a uczniowie i woły byli już bardzo spragnieni. Zwierzęta znowu zaczęły kopać kopytami w ziemi i cudownie wytrysła woda tworząc źródło. Zaprzęg ruszył dalej, lecz wkrótce woły zatrzymały się miejscu o nazwie Arcis Marmoricis w lesie Liberdunum (Libredón) gdzie na starodawnym cmentarzu Luparia budowała okazałe mauzoleum dla siebie i wnuczka Viria Moeta. Widząc to królowa oddała je Apostołowi i jego uczniom, a stojące tam figury pogańskich bożków kazała zniszczyć.”

Wypływającej ze źródła wodzie pielgrzymi zaczęli przypisywać cudowne własności lecznicze, szczególnie w przypadku chorób oczu. Sławę jego utrwalił zapisany w compostelańskich dokumentach cud odzyskania utraconego wcześniej wzroku przez Francisco Lippi de Grotti. Pielgrzymując na początku XIII wieku z Włoch do grobu świętego Jakuba zatrzymał się on na modlitwę przy kaplicy poświęconej Apostołowi, obmył twarz wodą z Fuente de la Reina Lupa i ostatnie 100 metrów drogi odbył już z cudownie odzyskanym wzrokiem. W katedrze pozostawił swoją laskę pielgrzyma jako wotum dziękczynne za odzyskanie wzroku. Od tego czasu to źródło wody zaczęto nazywać Fuente del Franco. Kilkadziesiąt lat później jago laskę umieszczono w metalowej tubie razem z legendarną laską świętego Jakuba. W XVII wieku Francisco Lippi został błogosławionym i jego laska stała się tym samym relikwią. Obecnie tuba z obydwoma laskami znajduje się w kaplicy relikwii w katedrze świętego Jakuba w Santiago de Compostela.

Santiago de Compostela, kaplica relikwii - metalowa tuba z laską Santiago i San Franco de Siena

Dzisiaj mało kto zwraca uwagę na to źródło i niewielką kaplicę świętego Jakuba wbudowane w siedemnastowieczny budynek, bo wzrok wędrowców kieruje się już na wyłaniające się na zamknięciu Rua de Franco zabudowania katedry świętego Jakuba.

Fuente de la Reina Lupa

zwane Fuente del Franco, po galicyjsku Fonte do Franco, to źródło wody, którego powstanie opisuje legenda „Translatio Jacobeo”, Obecniznajduje się ono poniżej poziomu ulicy, w podcieniu fasady zbudowanego w 164 4 roku budynku nr 5 przy Rua de Franco należącego do Hospital da Raíña i przebudowanego w 1883 roku. W XIII wieku odnotowany został cud przywrócenia wzroku pielgrzymowi Francisco Lippi de Grotti ze Sieny, po przemyciu oczu wodą w tego źródła. Pielgrzymi brali stąd wodę, wierząc w jej uzdrawiającą moc. Zdarzenie zostało uwiecznione w sztuce San Franco de Siena napisanej w XVI wieku przez Agustín Moreto. Zwarta zabudowa miasta spowodowała, że podziemne cieki wodne zmieniły swoje koryta lub wyschły i kilkadziesiąt lat temu woda przestała wypływać z rur umieszczonych w kamiennej obudowie.

Santiago de Compostela, Rua de Franco 5, fuente de la Reina Lupa (fonte do Franco)

Santiago de Compostela, fuente de la Reina Lupa (fuente de Franco)

Kaplica świętego Jakuba

Niewielka jednonawowa kaplica zlokalizowana w parterze budynku, upamiętnia wydarzenia związane z pogrzebem św. Jakuba. Na fasadzie nad wejściem do kaplicy widnieje płaskorzeźba z muszlą przegrzebka. Wewnątrz znajduje się neoklasyczny ołtarz i wizerunek Santiago Peregrino w typowym jakobińskim kapeluszu ozdobionym muszelką, prawą ręką trzyma bordon (laska), który jak napisano w Cadex Calixtinus, jest „obroną człowieka przed wilkami i psami”, które reprezentują „diabła kuszącego rodzaj ludzki”. Na lasce zawieszona jest calabaza (tykwą). Apostoł w lewej ręce trzyma Księgę Ewangelii, która nawiązuje do dokonywanej przez niego ewangelizacji tych ziem. 

Santiago de Compostela, kaplica świętego Jakuba, ołtarz

Santiago de Compostela, kaplica świętego Jakuba - tablica jałmurzna

Przed wejściem po lewej stronie widoczna jest kamienna tablica z napisem:  

LIMOSNA
PARA EL SANTO APOSTOL
QUE SEGUN TRADICION
PARO SU SANTO CUPERPO
EN ESTE SAGRADO LUGAR

- ofiara [jałmużna] dla Świętego Apostoła, który zgodnie z tradycją zatrzymał swoje święte ciało w tym świętym miejscu – przypomina o tradycji zostawiania datków dziękczynnych za szczęśliwe dotarcie do celu pod opieką świętego Jakuba.

San Franco de Siena

lub też San Francisco Lippi de Grotti, czyli błogosławiony Franciszek ze Sieny, żyjący w latach 1211-1291. W młodości, zwolniony z wojska po wojnie między Sieną i Orvieto, dowodził grupie przestępców stworzonej przez byłych żołnierzy. W trakcie zaciętej walki ulicznej z konkurencyjnym gangiem, inne opowieści mówią, że wykrzykując bluźnierstwa, oślepł. Po tym zdarzeniu zaczął żałować swoich dotychczasowych czynów i za namową spowiednika postanowił odbyć pielgrzymkę pokutną do grobu świętego Jakuba. W Composteli umył twarz wodą z Fuente de la Reina i odzyskał wzrok. Jak w wielu cudach świętego Jakuba otrzymał podwójne uzdrowienie: ciała i duszy. Mówi się też, że jego bordon (laska) został włożony do metalowej tuby umieszczonej obok ołtarza głównego katedry Compostela. Kontynuował później pielgrzymkę najpierw do Rzymu, gdzie otrzymał uniewinnienie od Grzegorza X, a potem do innych sanktuariów. Po powrocie do Włoch rozpoczął życie pustelnika w jaskini, w której spędził pięć lat poświęcając się modlitwie i pokucie.

Został obdarzony wieloma łaskami, darem cudów, proroctw i w wieku 65 lat poprosił o wstąpienie do Zakonu Karmelitów w Sienie. Zbudowano dla niego wąską celę i tam oddał się najcięższej pokucie i życiu w pracy i modlitwie. Nie tylko ze Sieny, ale z bardzo odległych miast przybywali do niego ludzie, aby wysłuchać jego żarliwych wyznań i prosić o pomoc w ludzkich i duchowych cierpieniach.  Żałosnymi słowami wyjaśniał swoje złe życie i niezasłużone korzyści, jakie otrzymał od Pana, aż przed śmiercią osiągnął stan doczesnej świętości.

Potwierdzenie powstałego „cultus” (świętości w pobożności ludowej) zmarłego Lippiego pozwoliło papieżowi Klemensowi X zatwierdzić jego beatyfikację w 1670 roku. Jego ikonograficzne przedstawienie obejmuje łańcuch i kulę w ustach, których używał dla pokuty milczenia. Używane przez niego narzędzia pokuty zachowały się w Sienie do dziś: płaszcz zła, nakrycie głowy, naszyjnik, mała kulka - którą nosił w ustach i część łańcucha, którym sam się chłostał.

Franco de Siena, Nicola Bertuzzi,  XVIII w. klasztor Karmelitów w Sienie

 

 

 

 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz