21. Virgen da Cela

We wsi Baredo (parraquia Baredo), 300 metrów od trasy Camino Portuges da Costa, jest kamienny kościół Santa Maria da Cela wybudowany na początku XIX wieku w miejscu niewielkiej kapliczki, której początki giną gdzieś we wczesnym średniowieczu. Wewnątrz kościoła, w głównym ołtarzu, znajduje się czczona przez mieszkańców tej okolicy już od XVI weku figura Matki Bożej "Virgen da Cela", która w cudowny sposób znalazła się na tym skalistym, trudno dostępnym wybrzeżu.  

Pewnego dnia, pod koniec zimy, żeglarze z Baredo łowiąc ryby przy brzegu Cabo da Silleiro, w miejscu o nazwie Outeiros da Arquiña, zobaczyli coś, co jaśniało między skałami. Była to figura Matki Bożej. Zabrali ją i ukryli w bezpiecznym miejscu pokrytym paprociami i krzewami na północnym stoku Alto do Cabo Silleiro, obok źródła o nazwie „ Fonte da Cela ”, a następnie podekscytowani biegnąc do wsi opowiadali wszystkim spotkanym ludziom o pojawieniu się Matki Bożej, której już nadali imię: „Virgen da Cela”.

Duża grupa mieszkańców wioski udała się do wskazanego przez rybaków miejsca. Wszyscy zastanawiali się skąd ta drewniana figurka Matki Bożej, niewidziana dotąd przez żadnego z mieszkańców okolicznych wsi, znalazła się wśród skał na tym trudno dostępnym brzegu oceanu, ale nikt nie umiał tego wytłumaczyć. Uznano to za cudowny dar niebios i postanowiono tam zbudować kapliczkę, w której będą czcić Virgen da Cela.

Wyjaśnieniem tego zagadkowego znaleziska, chociaż nieznanym ówczesnym mieszkańcom Baredo, mogą być wydarzenia jakie miały miejsce w latach trzydziestych XVI wieku w odległej od tego miejsca o ponad 1000 kilometrów Anglii,.

W 1508 roku tron w Anglii objął Henryk VIII, który jednak obawiał się, że prawa dynastii Tudorów do tronu wciąż mogą być kwestionowane. Uważał, że jedynie męski potomek rodu będzie mógł po nim utrzymać tron. Brak syna doprowadził do samowolnego unieważnienia pierwszego małżeństwa króla, co zostało poprzedzone sporem z papieżem i zastąpieniem dotychczasowych hierarchów duchownych, zajmujących główne stanowiska państwowe i kościelne, przez urzędników cywilnych. Władza nad kościołem w Anglii przeszła w ręce Thomasa Cranmera (w 1532 mianowanego arcybiskupem Canterbury) oraz Thomasa Cromwella (od 1533 kanclerza skarbu). Za ich zgodą Henryk VIII poślubił Annę Boleyn. Te wydarzenia spowodowały nałożenie przez papieża na króla ekskomuniki. Następstwem tego aktu było zerwanie kościoła katolickiego w Anglii z Rzymem i powstanie nowego, w którym król jest „jedyną, najwyższą na ziemi głową Kościoła anglikańskiego”.

Przeciwnicy polityki religijnej Henryka byli osadzani w więzieniach, lub mordowani (wśród nich kardynał św. Jan Fisher oraz królewski doradca Tomasz Morus). Uchwała parlamentu zezwoliła Henrykowi na konfiskatę dóbr pomniejszych klasztorów, a Cromwell, jako „wicekról ds. duchowych”, został upoważniony do jej realizacji. Opór wielu duchownych, przeciwnych rozłamowi kościoła, doprowadził do ostrych represji, a także niszczenia i burzenia wielu obiektów sakralnych. Szacuje się, że zburzono kilkanaście klasztorów i opactw, kilkadziesiąt kościołów, zginęło 2 arcybiskupów, 18 biskupów, 13 opatów, oraz bliżej nieokreślona liczba przeorów i zakonników.

Przerażeni postępowaniem króla ludzie zaczęli ukrywać cenne kościelne przedmioty i relikwie, między innymi ukryto relikwię dłoni św. Jakuba, która znajdowała się w opactwie Reading, a którą odnaleziono dopiero 250 lat później.

Wiele drewnianych przedmiotów, figurek i krucyfiksów wyrzucano do wód oceanu licząc na to, że przepływający żeglarze francuscy i hiszpańscy znajdą te przedmioty. I tak było najprawdopodobniej z drewnianą figurką Matki Bożej znalezioną na brzegu Cabo de Sileiro.

W Baredo nie było kościoła i ludzie musieli iść wiele kilometrów do wioski Baiña, gdzie znajdował się kościół parafialny. Droga z wioski prowadziła najpierw przez dolinę potoku Fraga a dalej przez zamykające ją od wschodu pasmo wzgórz.  Po drodze konieczne było wykonanie kilku przystanków w celu uzupełnienia sił lub ochłodzenia się w upalne dni. Stałym miejscem było „A Fonte dos Mortos” (Źródło zmarłych), z którego można było zaczerpnąć wody, odpocząć i ochłodzić się zwłaszcza, gdy niesiono trumnę ze zwłokami na cmentarz przy kościele w Baiña. 

Proboszcz z parafii w Baiña, kiedy dotarła do niego wiadomość o znalezionej figurce Matki Bożej, nakazał przenieść ją w uroczystej procesji do kościoła parafialnego. Figurkę ustawiono na wozie zaprzężonym w parę wołów i procesja z kapliczki na Monte Silleiro powoli ruszyła w drogę. Pierwszy odcinek drogi był łatwy, bo droga łagodnie schodziła w dół w dolinę Rio Fraga. Kiedy procesja dotarła do „Źródło zmarłych”, a z doliny droga zaczynała się wspinać pod górę, woły zatrzymały się i nikt nie mógł ich zmusić do dalszej drogi. Uznano to za znak niebios wskazujący miejsce do budowy nowego kościoła, w którym będzie czczona figura Virgen da Cela. Tak też się stało i kult Matki Bożej z roku na rok przyciągał coraz większe rzesze wiernych z okolicznych wiosek i w miejscu niewielkiego początkowo kościoła postawiono nowy, kamienny, którego budowę ukończono w 1811 roku. 

Na ścianie kościoła znajduje się tabliczka upamiętniająca to zdarzenie:

ZBUDOWANY W ROKU 1811 KIEDY BYŁ

BISKUPEM TUI D. JUAN GARCIA BENITO

I OPAT D. NICOLAS ANTONIO VIDAL.

POŚWIĘCONE KULTOWI DZIEWICY Z LA CELA

CZCZONEJ W BAREDO OD XV WIEKU.

Zaskoczeniem jest podanie XV wieku jako początku kultu, kiedy we wszystkich oficjalnych opisach i informacjach o Virgen da Cela podawany jest XVI wiek. Poza dwoma dniami fiesty ku czci Virgen da Cela, oraz czasem mszy i nabożeństw kościół jest zamknięty.

Tradycyjne święto początkowo obchodzone było 25 marca, który to dzień przyjęto jako datę znalezienia figurki ale później, z uwagi na niesprzyjającą w tym okresie roku aurę uniemożliwiającą bardzo często odbywania procesji , zostało przeniesione na pierwszy weekend lipca. Znajdująca się w kościele figura Matki Bożej jest zdejmowana z ołtarza głównego i ustawiana na feretronowej podstawie przed prezbiterium, na której obnoszona jest podczas świątecznej procesji. Figura Virgen da Cela jest repliką oryginalnej, która została skradzionej z kościoła wiele lat temu.

W czerwcu 2018 roku wędrując Camino Portuges przez Baredo, skręciłem w boczną drogę prowadzącą na Cab Sillerio i próbowałem odszukać miejsce kapliczki (ermita) na stokach Mote Sillerio, posługując się mapą topograficzną i oznakowaniem miejsca na Googlemap i mapy.cz, ale trafiłem tylko na ruiny bardziej współczesnych obiektów, związanych z dawnym ośrodkiem wojskowym. Być może pozostałość przy drodze niewielkiego murku z przerwą mogącą być dawnymi drzwiami jest śladem tej kaplicy.

Wśród zarośli zobaczyłem niewielki dziwny obiekt, który być może kiedyś stanowił obudowę źródła wody – Fonte da Cela.

Więcej szczęścia miałem w samym Baredo, gdzie spotkałem lokalną grupę pielgrzymkową i udało się wejść do środka kościoła. Znalazłem tam kartki z modlitwami do Virgen da Cela, z których jedna może być modlitwą pielgrzyma oddającego się pod opiekę Matki Bożej:

 

Madre, dame Tu mano y no me sueltes. (rewers kartki)

Déjame apoyarme en Ti al andar.
Enséñame el camino que sólo me conduzca
a Tu Hijo con quien anhelo un día estar. 

Pídele a Él que perdone mis falencias,
mi falta de paciencia y también de piedad.
Que me dé fuerzas para sobrellevar el peso
de las injusticias que me hacen a menudo llorar. 

Enjuga mis lágrimas con Tu dulzura de siempre.
Cubre con Tu manto mis penas y ansiedad.
Regálame la paz que de Tus ojos mana.
Y muéstrame las huellas del amor y la humildad.

Matko, podaj mi rękę i nie puszczaj. (rewers kartki)

Pozwól mi oprzeć się na Tobie, gdy idę.

Pokaż mi ścieżkę, która tylko mnie prowadzi

Do Twego Syna, z którym pragnę być pewnego dnia. 

Proś Go o przebaczenie moich wad,

mój brak cierpliwości, a także o łaskę miłosierdzia.

Daj mi siłę do dźwigania ciężaru

niesprawiedliwości, które często sprawiają, że płaczę. 

Otrzyj moje łzy Swoją zwykłą słodyczą.

Okryj Swoim płaszczem moje boleści i niepokoje.

Daj mi spokój, który płynie z Twoich oczu.

I pokaż mi ślady miłości i pokory.