Trasa Caminho da Costa prowadzi wzdłuż portugalskiego wybrzeża Atlantyku nieopodal dwóch sanktuariów położonych na nabrzeżnych wzgórzach: Santuário da Senhora da w miejscowości Belinhe i Santuário Santa Luzia w Viana do Castelo. Dokumenty Stolicy Apostolskiej określające zasady rytu pielgrzymiego, które powinien być przestrzegany przez pielgrzymów, zaleca nawiedzanie miejsc świętych i uświęconych podczas odbywanej wędrówki.
Miejsce, w którym znajduje się Santuário da Senhora da Guia, położone na zboczu niewielkiego wzniesienia, można nie zauważyć przechodząc trasą prowadzącą przez zabudowane tereny miejscowościami letniskowymi, natomiast monumentalny kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa, będący również Sanktuarium Świętej Łucji, znajdujący się na wysokości 228 m n.p.m. na wzgórzu o nazwie Monte Santa Luzia, jest widoczny dla pielgrzymów już z odległości kilku kilometrów. Wprowadzający pielgrzymów do miasta Viana do Casteloo dwupoziomowy stalowy most na rzece Lima o oficjalnej nazwie Ponte do Rodo-Ferroviaria de Viana do Castelo zbudowany przez firmę Gustavo Eiffel jest miejscem z którego widok na to sanktuarium jest szczególnie atrakcyjny
Templo monumento Santa Luzia
Położona na szczycie wzgórza o nazwie Monte Santa Luzia w Viana do Castelo, zwanego przez mieszkańców Princesa da Lima, bazylika Santa Luzia zaprojektowana przez Miguela Venturę Terra, jest majestatyczną budowlą, punktem orientacyjnym i wizytówką miasta.
Z monumentalnych schodów i tarasu przed świątynią otwiera się widok na miasto, ujście rzeki Lima i wybrzeże Atlantyku, a z balkonu znajdującego się na kopule, na wysokości 60 metrów nad ziemią, można podziwiać wspaniały, uważany za jeden z najwspanialszych na świecie, panoramiczny widok na 360 ° obejmujący cały region Viany. Atlantyk, dolinę rzeki Lima i cały otaczający ją kompleks górski. Świątynię oddano do użytku w 1943 roku, po czterdziestu latach budowy.
Historia tego miejsca zadecydowała, że jest ona poświęcona Najświętszemu Sercu Jezusa i jest także Sanktuarium Świętej Łucji z Syrakuz, której kult w tym miejscu rozpoczął się z początkiem XVIII wieku, a wielki jego rozwój nastąpił od 1882 roku, po dokonanym za wstawiennictwem świętej cudzie odzyskania wzroku przez kapitana kawalerii Luísa de Andrade e Sousa. Natomiast nadanie bazylice tytułu Najświętszego Serca Jezusa nastąpiło podczas jej budowy w 1921 roku, kiedy po wielkich masowych modlitwach błagalnych do Jezusa Miłosiernego i Najświętszego Serca Jezusa panująca w regionie od 1918 roku zaraza dżumy płucnej ostatecznie ustąpiła.
Wzgórze, na którym obecnie stoi bazylika, od najdawniejszych czasów było miejscem kultu religijnego, początkowo pogańskiego przez zamieszkujących je plemiona celtyckie, a od IV wieku kultu chrześcijańskiego. Pierwsza świątynia, a raczej nieduża kaplica poświęcona była męczennicy z III wieku świętej Agacie z Katanii, po portugalsku Santa Aqueda. Wraz ze wzrostem zamożności mieszkańców Viany, niewielką średniowieczną kaplicę przebudowano w 1664 roku, a potem w 1712 roku rozbudowano prezbiterium i zakrystię, oraz wstawiając do wnętrza figurę Matki Bożej czczonej w całej Portugalii pod wezwaniem Nossa Senhora da Abadia. Wstawiono również ołtarz boczny poświęcony świętej Łucji (Santa Luzia). Wraz z rozwojem kultu Santa Luzia wielbiciele przenieśli jej wizerunek na ołtarz główny, tym samym ustanawiając ją patronką tej świątyni. Przełom XVIII i XIX wieku to upadek miasta i wszechobecna bieda. Mieszkańcy ze swoimi problemami, prośbami o pomoc i miłosierdzie zaczynają coraz częściej zwracać się do Najświętszego Serca Pana Jezusa i wkrótce Jego kult staje się dominujący w Viana do Castelo. Kaplica Santa Luzia z braku środków na jej utrzymanie została opuszczona i zaczęła popadać w ruinę.
Dla późniejszych wydarzeń, jakie będą miały miejsce na Monte Santa Luzia, przełomowym staje się rok 1882. Opuszczoną kaplicę nawiedza kapitan kawalerii Luís de Andrade e Sousa cierpiący na postępująca powolną utratę wzroku. Nawiedza on codziennie miejsce poświęcone patronce ociemniałych, za którą uważa się świętą Łucję i w modlitwach prosi ją o wstawiennictwo u Boga o łaskę cudu. Pewnego dnia, po wielu tygodniach codziennego wspinania się do kaplicy na wzgórzu, kiedy w ostatnich dniach dochodził tam nie widząc już prawie ścieżki, wydarzył się cud. Wychodząc z ciemnego wnętrza kaplicy zobaczył nagle niewidziany przez siebie od dawna wspaniały widok: Atlantyk ciągnący się aż po horyzont, piaszczyste plaże, wzgórza schodzące na wybrzeże i swoje miasto Viana do Castelo. Aby zadośćuczynić otrzymanej łasce, zwołuje mieszkańców Viany, opowiada o cudzie za wstawiennictwem świętej Łucji i przy ogólnym aplauzie powołuje Confraria de Santa Luzia, czyli Bractwo Świętej Łucji, którego celem ma być szerzenie jej kultu i budowa nowej świątyni na wzgórzu nad miastem. Prace rozpoczęły się w 1884 roku od budowy drogi łączącej miasto z wierzchołkiem Monte Santa Luzia. Pierwsze projekty kaplicy powstały już w 1885 roku, ale brak środków oddalił ich realizacje. Przez następne lata zbierano datki na budowę. W międzyczasie odnowiono kaplicę Santa Luzia, opracowano program zagospodarowania wzgórza jako miejsca pobożności i wypoczynku.
W tym czasie rozpoczęły się również pielgrzymki z miasta na górę w święto świętej Łucji przypadające 13 grudnia, jak też podczas odbywającej się w drugiej połowie sierpnia kilkudniowej Festas Nossa Senhora d’Agonia. Kiedy podczas tej festy w 1894 roku mieszkańcy wspięli się na wzgórze do kaplicy świetej Łucji, ojciec Dias Silvares zasugerował ustawienie posągu Najświętszego Serca Jezusa na szczycie, aby mógł Chrystus błogosławić żeglarzy, miasto, region Minho i cały naród.
I tak pierwszym elementem zagospodarowania terenu wokół przyszłej świątyni została wykonana w 1898 roku przez Aleixo Queirós Ribeiro rzeźba z brązu przedstawiająca Jezusa Miłosiernego z umieszczonym na piersi gorejącym sercem owiniętym koroną cierniową. Początkowo miała być ustawiona na ustawionej już granitowej wysokiej kolumnie i widoczna z przepływających statków, oraz z położonego u stóp wzgórza miasta i portu, ale nadzorujący budowę obawiali się, że wychylona z pionu rzeźba spaść może podczas nawałnic, które od czasu do czasu nawiedzają wybrzeże, więc ostatecznie stanęła przed kaplicą na niskim granitowym cokole. W tym samym roku zlecono architektowi Miguelowi Ventura Terra, który niedawno ukończył Szkołę Sztuk Pięknych w Paryżu, opracowanie projektu nowej świątyni-pomnika.
Nie chcąc usuwać stojącej już majestatycznej kolumny Miguel Ventura Terra zaprojektował ustawienie drugiej, identycznej kolumny, aby między nimi wybudować świątynię o symetrycznej wertykalnej elewacji ze stojącą przed nią, na centralnej osi, figurą Chrystusa Miłosiernego. Ostateczny projekt z 1899 roku, przedstawiał okazałą granitową budowlę łączącą styl neoromański z neobizantyjskim i gotyckim. Aby połączyć budynek z miastem, Ventura Terra zaprojektował przed bazyliką monumentalne schody i ścieżkę na stoku góry. Budowę bazyliki rozpoczęto w 1903 roku stawiania prezbiterium,
ale siedem lat później po republikańskiej rewolucji i wprowadzeniu prawa oddzielającego państwo od kościoła, prace wstrzymano i nie było oznak na jej kontynuowanie w najbliższych latach.
Santuário do Sagrado Coração de Jesus
W 1918 roku dżuma płucna siała spustoszenie wśród ludności północnej Portugalii. W Viana do Castelo 10 listopada tego roku odbyła się procesja na wzgórze Santa Luzia, podczas której złożono obietnicę kontynuowania budowy i dokonania konsekracji pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego, jeśli tylko zaraza ustanie. Wkrótce zaraza ustąpiła, ale władze cywilne obawiając się wielkiego udziału ludzi i wielkiej manifestacji zabroniły ją organizować w następnych latach. Procesja odbyła się dopiero w 1921 roku, podczas której obietnica konsekracji została spełniona w wybudowanym już prezbiterium i od tego czasu, co roku w pierwszą niedzielę po oktawie Bożego Ciała, mieszkańcy wychodzili na Monte Santa Luzia w dziękczynnej procesji.
W 1925 roku prezbiterium przyszłej bazyliki zostało udostępnione dla kultu, rozebrano starą kaplicę i rozpoczęto budowę nawy głównej.
Ostatecznie budowa zakończyła się w 1940 roku, a trzy lata później na potrzeby kultu religijnego udostępniono cały obiekt, jednak urządzenie i wyposażenie wnętrza całej świątyni zajęło jeszcze wiele lat i prace zakończono dopiero w 1959 roku.
W podziemiach bazyliki urządzone zostało muzeum „Núcleo Museológico do Templo-Monumento de Santa Luzia”, w którym zgromadzono różne artefakty znalezione podczas budowy oraz prowadzonych na wzgórzu badań archeologicznych. W styczniu 2013 r. muzeum zostało zamknięte, a zwolnione miejsce przeznaczono dla Kaplicy Adoracji i Pojednania. Ponownie muzeum zostało otwarte w 2018 roku w budynku znajdującym się za bazyliką w parku Jardim das Tílias mieszczącym również archiwum, hotel Santa Luzia, schronisko dla pielgrzymów, oraz panoramiczną restauracją.
Architektura bazyliki
Pod względem architektonicznym kwadratowy na zewnątrz budynek z dobudowaną od północy półokrągłą absydą, ma wewnątrz widoczny centralny układ oparty na planie krzyża greckiego o proporcjach bizantyjskich. Centralną część wieńczy ogromna kopuła, a cztery małe kopuły nakrywają narożne wieże, których styl nawiązuję do popularnych pod koniec XIX wieku elementów romańskich. W wieżach umieszczony jest carillon składający się z 26 dzwonów. Utrzymane w neogotyckim stylu są trzy elewacje z ogromnymi rozetami, największymi na Półwyspie Iberyjskim, wypełnione witrażami z warsztatu Ricardo Leone w Lizbonie.
Główna południowa elewacja posiada umieszczoną na centralnej osi niszę zwieńczoną szczytem, w której na masywnym cokole ustawiona jest figura patrona świątyni – Najświętszego Serca Jezusowego. Pokryta zielonkawą patyną staje się dominującym elementem tej elewacji.
Wnętrze bazyliki ma wyraźny kształt krzyża greckiego ze skróconymi ramionami w charakterystycznym stylu bizantyjskim. W dobudowanym prezbiterium stanowiącym przedłużenie jednego ramienia krzyża znajduje się ołtarz główny
Modernistyczny fresk, otaczający główny ołtarz na ścianie absydy prezbiterium przedstawiający Drogę Krzyżową uzupełnioną łacińskimi napisami nawiązującymi do przedstawianych epizodów, oraz znajdujące się na półkolistym sklepieniu Wniebowstąpienie Chrystusa w otoczeniu aniołów, wykonał Manuel Pereira da Silva, urodzony w Avintes.
Wewnątrz prezbiterium, w półkolistej absydzie , na głównym ołtarzu wykonanym przez Emídio Lima, dwa anioły autorstwa Leopoldo de Almeida, ofiarowują tarcze herbowe Portugalii i Viana do Castelo Chrystusowi z Najświętszym Sercem, którego figura, będąca repliką posągu stojącego przed wejściem, wyrzeźbiona została w marmurze z Vila Viçosa przez Martinho de Brito.
Srebrne tabernakulum w ołtarzu zostało wykonane przez złotnika Filinto Elísio de Almeida w Porto.
Emidio Lima wykonał także dwie ambony zaprojektowane w stylu neobarokowym przez Miguela Nogueirę, oraz dwa boczne ołtarze poświęcone Santa Luzia i Nossa Senhora da Abadia, których wizerunki zostały przeniesione ze zburzonej dawnej kaplicy.
Elevador Santa Luzia
Do bazyliki na wzgórzu prowadzi zbudowana pod koniec XIX wieku ścieżka dla pieszych poprowadzona na południowym stoku pośród zieleni i składająca się z 659 stopni.
W 1923 roku dla pielgrzymów, a także turystów przybywających do będącego jeszcze w budowie Sanktuarium oddano do użytku kolejkę linową – terenową o nazwie Elevador Santa Luzia, zbudowaną z inicjatywy przedsiębiorcy i inżyniera Bernardo Pinto Abrunhosa. Kolejka pokonuje w ciągu 7 minut różnicę wysokości 190 metrów trasą o długości 650 metrów, obsługiwaną przez 2 wagoniki mijające się w połowie drogi.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz