Padrón to najważniejsze, po Santiago de
Compostela, miejsce dla pielgrzymów wędrujących od ponad tysiąca lat do grobu
świętego Jakuba w Santiago de Compostela. W legendzie o życiu apostoła Jakuba
Starszego, śmierci i przeniesieniu jego ciała z Palestyny do Galicji miejsce
nad rzeką Sar, gdzie dzisiaj jest miasto Padrón, wymieniane jest dwukrotnie: najpierw
jako miejsce głoszenia Słowa Bożego podczas misji ewangelizacyjnej i później port
do którego, po męczeńskiej śmierci w Jerozolimie w 44 roku, przywieziono jego ciało.
Łódź zacumowano do nadbrzeżnego kamiennego pachoła, który stał się materialnym
świadkiem „Translatio Jacobeo”, czyli przeniesienia ciała świętego Jakuba z
Palestyny do Galicji.
 |
| Padrón, rio Sar i kościół św. Jakuba |
Nietypowo wygląda główny ołtarz w kościele świętego Jakuba w Padrón. Nie ma w nim charakterystycznego dla ołtarzy przedsoborowych wbudowanego stołu ołtarzowego – mensy, na której odprawiana jest Najświętsza Ofiara, bo dostęp do wąskiej poziomej płyty ogranicza znajdująca się poniżej murowana nisza ze schodami z umieszczonym w niej kamiennym słupkiem, który według tradycji był starożytnym portowym pachołem, w języku galicyjskim o Pedrów, od którego nazwę wzięło dzisiejsze miasto Padrón.
Wewnątrz na ścianach kościoła umieszczone są dwie płaskorzeźby przedstawiające przypłyniecie do portu łodzi z Teodorem, Anastazym i z ciałem Apostoła Jakuba pod opieką anioła, który czuwał nad nimi i prowadził ich przez całą podróż z Palestyny.
Zdarzenie
to przedstawia również płaskorzeźba wykuta na ścianie dużej kamiennej obudowy
źródła o nazwie Fuente del Carmen znajdującego się na prawym brzegu rzeki Sar,
poniżej klasztoru Karmelitów.
Przybycie łodzi z ciałem Apostoła Jakuba
Starszego do portu rzecznego na rzece Sar, przy rzymskim mieście Iria Flavia,
gdzie później, w X wieku, powstało miasto Padrón, opisują dwa średniowieczne
manuskrypty. Pierwsza część jest fragmentem Listu papieża Leon IX “Epistola de
translatione S. Jacobi in Hispaniam”, druga pochodzi z legendy ormiańskiej „Historia
Jakuba Apostoła jak ten, który dziś jest nazywany świętym Jakubem udał się do
Hiszpanii, powrócił do Jerozolimy, został ścięty, i umarły na ciele udał się
znowu do Hiszpanii”.
„Niech nikt nie sądzi, że chodzi tu o
Jakuba, który miał przydomek Alfeusza albo Sprawiedliwy, który został strącony
przez faryzeuszy z wierzchołku świątyni, któremu roztrzaskano głowę wałkiem
foluszniczym i którego pochowano koło świątyni. Chodzi tu o Jakuba, syna
Zebedeusza, brata Jana Apostoła i Ewangelisty, któremu ścięto głowę na rozkaz
Heroda Tetrarchy w Jerozolimie i tam też go pochowano. Następnie jego uczniowie
zabrali jego kości i zanieśli aż nad morze, złożyli je na statku i razem z nimi
wypłynęli na morze. Żeglowali przez sześć dni morzem bez użycia wioseł, gdyż
ręka Boża ich prowadziła. Siódmego dnia wylądowali na brzegu morza między Ulia
a Sara, w miejscu nazywanym Iria, między dwoma rzekami zwanymi
Bisra. Ponieważ słońce chyliło się ku zachodowi, zabrano stamtąd święte ciało.”
 |
| fragment trasy "Translatio Jacobeo"na mapie z XVII wieku |
„…położyli je na wielkim
kamieniu. I wkrótce kamień przyjął kształt od jego ciała, jakby był
miękkim woskiem, i stał się dla niego kamiennym sarkofagiem [sepulcro
antropomorfico]. Następnego dnia przykryli kamień, który
stał się sarkofagiem i na niedużej łodzi pociągnęli rzeką Sar do miasta Ira
Flavia do portu Murgadan. Żyła wtedy w tym czasie pewna kobieta imieniem
Luparia, która mieszkała na najdalszych kresach Galicji. Ona nie znała Boga i
czciła posągi uczynione ludzką ręką. Tam
przycumowali tratwę do kamiennego pachołka [o pedrón] nazywanego przez żeglarzy
pedrón, od którego wzięło później nazwę miasto Padrón. Potem poszli do królowej
Luparii, władczyni Finis Terrae, krainy leżącej na krańcach rzymskiej prowincji
Gallaecia i rzekli do niej:
- Nasz Pan Jezus Chrystus posłał ci
ciało swego ucznia, abyś tego, którego żywcem nie przyjęłaś, przyjęła
martwego.”
A tłumy ludzi nadal przychodziły
dotknąć kamiennego sarkofagu.”
 |
| Translatio, Maestro de Astorga |
O Pedrón
O Pedrón to po galicyjsku nazwa kamiennego
pachoła na nabrzeżu portowym. Do takiego słupka, stojącego na nabrzeżu rzeki
Sar, Teodor i Anastazy, uczniowie Jakuba Starszego, przycumowali łódź wiozącą
ciało Apostoła. Znajduje się on obecnie w kościele pod wezwaniem świętego
Jakuba, usytuowanym nad rzeką Sar w centrum Padrón, w murowanym zagłębieniu pod
płytą ołtarza.
Słupek ma wysokość 167 cm i prostokątną podstawę 75 x 60 cm. Na jego
ścianie widoczne są litery częściowo już zatartej łacińskiej inskrypcji:
NO
ORI
ESES
DSP
która interpretowana jest jako NEPTUNO CORIESES
DSP, czyli Neptunowi Corieses postawili ten pomnik na swój koszt. Litery NEPT w górnej linii zostały zatarte, a w ich
miejscu wykuto już w czasach chrześcijańskich litery IHS i powyżej znak krzyża.
Poniżej U zostało zatarte i pozostało NO. Słowo CORIRSES został zapisane w
dwóch wersach, ale pierwsze C zostało również zatarte. Ostatnią litery DSP są łacińskim skrótem słów DE SUO POSUERUNT. Tył słupka jest płaski, jak gdyby był on przystawiony do ściany, stąd często przypuszcza się, ze mógł być raczej częścią stojącego na portowym nabrzeżu ołtarza boga mórz Neptuna.
Łaciński napis na tablicy powyżej kamiennego słupka informuje, że:
"pobożnie uważa się, że do kamienia, który ma nazwę Petronium, był przycumowany statek przewożący ciało św. Jakuba Zebedeusza".
Po cudownym odnalezieniu grobu świętego
Jakuba na początku IX wieku biskup Iria Flavia Teodomiro na nabrzeżu nazywanym
Barca, gdzie znajdował się ten kamienny słupek, wybudował niewielką kaplicę.
Jak podaje średniowieczna „Historia Compostelana”, świątynia miała szczególne znaczenie w
tradycji jakobińskiej. Od końca IX wieku, nad rzekę Sar zaczęli przybywać
pielgrzymi chcący zobaczyć miejsca związane ze świętym Jakubem i dla ich
obsługi, a także tworzącego się tutaj kultu, powstało nowe miasto Padrón.
Pielgrzymi mówili:
"Kto idzie do Santiago, a nie
idzie do Padrón, ten ani nie zrobił pielgrzymki, ani nie poznał świętego
Jakuba".
Przybywający coraz liczniej pielgrzymi
próbowali odłupywać ze słupka kamienne okruchy i zabierać jako relikwie, więc
otoczono go kamienną kratą, aż w końcu, około 1133 roku, biskup Composteli
Diego Gelmirez poszerzył nabrzeże, na którym, przy samym brzegu rzeki wybudował
nowy kościół i pedrón znalazł się wewnątrz, pod głównym ołtarzem. „Historia
Compostelana podaje, że „rzut kościoła został podzielony na trzy absydy. W
efekcie pobożności nakazał bowiem zbudować i poświęcić tam trzy ołtarze, jeden
pośrodku ku czci najwspanialszego apostoła Jakuba”. Późniejsze przebudowy
kościoła dokonane pod koniec okresu gotyku i w XIX wieku, nie zmieniły już
lokalizacji ołtarza głównego i umieszczonego pod nim legendarnego kamiennego
słupka portowego.
W Padrón znajdują się dwie repliki tego
kamiennego słupka. Jedna umieszczona jest na zachodnim brzegu, na południe od
mostu Ponte Santiago, a druga przy wejściu na teren sanktuarium Santaiguińo do
Monte położonego na wschodnim stoku Monte San Gregorio.
Kamienny sarkofag
Opowieści pielgrzymów przybywających do
Padrón podają, że kilka kroków od kościoła na samym brzegu rzeki pielgrzymi od
dawnych czasów kontemplowali inny pomnik, upamiętniający Apostoła Jakuba
Starszego. Był to duży kamień, na którym uczniowie położyli ciało świętego, gdy
znieśli je z przycumowanej do nabrzeża łodzi i jak opowiada legenda
„Translatio Jacobeo”: „skała zmiękła i sama w sobie utworzyła wklęsłość, w
której jego błogosławione ciało zostało zamknięte jak w grobie.” Kamień
ten otaczany był wielką czcią przez pielgrzymów i mieszkańców Padrón. Kanonik
z Mondoñedo Francisco de Molina, autor „Opisu Galicji”, tak w połowie XVI wieku
przedstawił swoją refleksję z pobytu nad rzeką Sar:
„Z podziwem dostrzeżemy również,
że zwykły grób, a nie bogaty pałac,
w którym po tysiącu mil w kosmosie
Apostoł spoczął, gdy przybył do Padrón.
Tam, gdzie zakończyła się jego żegluga,
umieścił swoje Ciało na skale,
a wtedy kamień otwiera się i uczy,
że jest grobem oddanym Wielkiemu.”
Pielgrzymi, żądni pamiątek i relikwii
świętego, odkuwali kawałki sarkofagu, aż w końcu mieszkańcy Padrón w obawie, że
w ten sposób całkowicie zniknie ten cenny i święty dla nich kamień, wrzucili go
do rzeki, której piaski szybko go zakryły i gdzie spoczywa do dzisiaj. Być
może znowu będzie go można zobaczyć, bo rozpoczęły się prace przygotowawcze do
badań archeologicznych dotyczących starożytnego portu na rzece Sar.
Kamienne sarkofagi dostosowane kształtem
do ciała zmarłego, nazywane sepulcrum antropomorficum, były w starożytności i
na początku średniowiecza typowymi kamiennymi trumnami, przykrywanymi dużymi płaskimi kamieniami. Wykonywane były już w czasach celtyckich, ale składano w
nich i chowano ciała najznaczniejszych i zamożnych zmarłych budując w miejscu
pochówki megalityczne dolmeny. Wprowadzony w okresie dominacji rzymskiej zakaz
pochówku w miejscach zamieszkałych, a później chrześcijański kult chowania
zmarłych spowodował, że tutejszych warunkach klimatycznych i geologicznych, kamienne
sarkofagi stały się powszechne.
Powstały dwa systemy pochówku zmarłych, albo
w grobowcach wyrzeźbionych w samym kamieniu, tak zwanych „grobowcach wolnych
lub zwolnionych”, wykonane z jednego kamiennego bloku z wnętrzem wykutym na
kształt ludzkiego ciała, lub w dużych sarkofagach, wykonanych z granitu i
rzeźbionych, w których zwłoki, zwykle ludzi majętnych, spoczywały luźno.
Kamienna skrzynia grobowa przykrywana była kamienną płytą typu lauda i
uszczelniona zaprawą, by zapobiec profanacji i splądrowaniu przez zwierzęta i
ludzi.
Pedronia
Od 2013 roku wydawany jest certyfikat o
nazwie „Pedronia” poświadczający przejście wzdłuż Ria Arosa stanowiącego morski
odcinek drogi „Traslatio Jacobea” do Padron, miejsca, gdzie według legendy
przywieziono z Jerozolimy ciało św. Jakuba. Od 2011 roku prowadzi tą drogą
wariant drogi portugalskiej o nazwie Camino Espiritual, wytyczony z Pontevedra
przez Armenteira do Vilanova de Aurosa i dalej wzdłuż Ria Arosa
Pontecesures, gdzie łączy się z główną drogą prowadzącą do Padrón. Trasę można
pokonać pieszo, rowerem lub konno, a nawet część jej przepłynąć łodzią z
Vilanova de Arousa. Organizowane są też dłuższe rejsy z Pontevedra do
Pontecesures.
Pielgrzymi powinni mieć oficjalny
credencial, który można pobrać ze strony internetowej powiatu Padrón ( www.concellodepadron.org ),
który ze stemplami z punktu wyjścia i miejsc na trasie, jest podstawą do otrzymania
„Pedronii” wydawanej w biurze turystycznym w Padrón mieszczącym się w pawilonie
przy Avenida Compostela, lub w miejskim albergue.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz